Terug naar overzicht
13 mei 2024

Rembrandt & de wereld

REMBRANDT & DE WERELD

(Amsterdam, 13 mei) Rembrandt en zijn werk worden gezien als typisch Nederlands. Dit beeld wordt versterkt door het feit dat Rembrandt, in tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten, Nederland nooit heeft verlaten om een buitenlandse reis te maken. Toch kunnen we in zijn etsen heel wat van de wereld zien, zoals leeuwen, schelpen, tulbanden, bergen en Italiaanse gebouwen.

Museum Rembrandthuis toont in Rembrandt & de wereld 50 etsen uit de collectie waarop iets niet-Nederlands te zien is. De bezoeker wordt uitgenodigd om een mening te vormen hoe wereldwijs, of juist wereldvreemd, Rembrandt was. 

Rembrandt & de wereld van 15 juni t/m 1 september 2024
Klik hier voor beeldmateriaal

Thema's in de tentoonstelling

Fantasiewereld
Als Rembrandt een motto heeft gehad, dan was het ongetwijfeld ‘naer het leven werken’. Dus weergeven wat je ziet, zoals het is. Toch liet hij vaak genoeg zijn fantasie de vrije loop. Verrassend genoeg ook met enkele van zijn zelfportretten.

Spullen
Elke 17de-eeuwse Amsterdammer wist dat de wereld groter was dan de eigen buurt. De handel over zee was booming business. En via de haven kwamen spullen van over de hele wereld de stad binnen, sommige gekocht, andere geroofd. Rembrandt verzamelde deze nieuwe, inspirerende spullen graag. Je ziet deze objecten dan ook regelmatig terug op zijn etsen.

Mensen
In Amsterdam was een grote diversiteit aan mensen op straat te zien: buitenlandse bezoekers, internationale toneelgezelschappen, handelaren op doorreis en natuurlijk immigranten uit verschillende landen die van de stad hun nieuwe thuis hadden gemaakt. Rembrandt liet zich vaak door hen inspireren.

Kleding
Bepaalde kledingstukken en accessoires kunnen een personage wat meer persoonlijkheid of flair geven. Maar met kleding kon Rembrandt ook veel dingen duidelijk maken. In welke tijd een scène zich afspeelt, hoe rijk of arm mensen zijn, uit welk land of werelddeel ze komen en soms ook welk geloof ze hebben.

Landschappen
Hoge pieken, diepe dalen – je ziet beide terug op Rembrandts etsen. Maar hij zal ze zelf nooit hebben gezien. Bergachtige landschappen komen in Nederland niet voor. En anders dan veel kunstenaars in zijn tijd heeft Rembrandt nooit een buitenlandse reis gemaakt. Voor zulke etsen moest hij dus zijn fantasie inzetten.

Gebouwen
Om verhalen geloofwaardig en overtuigend te maken, moet de setting kloppen. Bijbelverhalen spelen zich af in het Midden-Oosten. Die omgeving ziet er anders uit dan Rembrandts buurt. Ook hiervoor moest Rembrandt dus zijn verbeeldingskracht gebruiken. Of het kunstje afkijken van zijn meer reislustige collega-kunstenaars.

Dieren
Er komen heel wat exotische dieren voor op Rembrandts etsen: leeuwen, slangen en olifanten. Sommige hiervan kon hij in het echt bestuderen, tijdens de jaarlijkse herfstkermis in Amsterdam. Voor anderen moest hij creatief zijn, en dat pakte niet altijd even succesvol uit.

Publicatie

Bij de de tentoonstelling Rembrandt & de wereld verschijnt een mooi vormgegeven publicatie waarin alle tentoongestelde etsen worden omschreven. De publicatie is de tweede in een thematische serie over Rembrandts etsen uit de collectie van Museum Rembrandthuis. De publicaties Rembrandt & de liefde en Rembrandt & de wereld zijn los en als cadeausetje verkrijgbaar. Tekst en redactie zijn van Nathalie Maciesza en Epco Runia, beiden verbonden aan het museum. De publicatie Rembrandt & de wereld is mogelijk gemaakt dankzij genereuze steun van Zadelhoff Cultuurfonds. 

Persbeelden

Rembrandt, De schelp (Conus Marmoreus), 1650.
Collectie Museum Rembrandthuis

Rembrandt struinde regelmatig de stad af op zoek naar inspirerende objecten. Hij hoefde niet ver te zoeken: er waren veel kraampjes, winkels, markten en veilingen in de stad. Daar kocht hij spullen die hij nuttig vond voor zijn historiestukken. Of gewoon interessant om naar te kijken, zoals deze Conus Marmoreus. Dat is een vleesetende slak die leeft in de zee rondom de Filipijnen.

Rembrandt, Zelfportret met opgeheven kris, 1634. Collectie Museum Rembrandthuis

Hier is Rembrandt even in de huid gekropen van een rijke man uit een ver land. Hij heeft een uitbundige outfit uit zijn eigen verzameling geplukt, met een bontkraag, gouden ketting en struisvogelveer. In zijn hand rust een kris, een traditioneel Indonesisch zwaard. De finishing touch om zijn rol geloofwaardig te spelen. Helaas klopt het wapen net niet helemaal: een echte kris is aan beide zijden van het lemmet golvend. Rembrandt had het zwaard er dus bij-gefantaseerd.

Rembrandt, Hieronymus lezend in de wildernis, 1634. Collectie Museum Rembrandthuis 

Hieronymus trok zich veertig dagen terug in de woestijn om zijn kennis te verdiepen. Daar trof hij een leeuw aan met een splinter in zijn poot. Nadat Hieronymus de splinter had verwijderd, bleef het dier hem trouw gezelschap houden. Het is maar de vraag of Rembrandt een leeuw in het echt had gezien. Hier lijkt het dier meer op een groot uitgevallen wezel.

Rembrandt, ‘Faust’, c. 1652
Collectie Museum Rembrandthuis

Dit is een van Rembrandts meest mysterieuze voorstellingen. Een man kijkt op van zijn bureau en ziet in het raam een symbool verschijnen. In het midden staat een verwijzing naar Christus als koning der Joden (‘INRI’), daaromheen een tekst uit de mystieke Joodse leer Kabbala. Twee handen houden een spiegel omhoog, zodat de man het symbool in spiegelbeeld kan ontcijferen. En dan, helemaal rechts op de voorgrond: een globe. Deze wereldbol is een teken van kennis en nieuwsgierigheid naar de wereld.